Dit is artikel Smeertechnisch Onderhoud is deel 16 van een serie van 20 artikelen. Het wordt uitgegeven door Rik Plattel van het European Reliability Centre (ERC) B.V. Het volledige overzicht van artikelen is te vinden op www.ercbv.eu

Smeertechnisch onderhoud wordt zwaar onderschat. Bijna alles wat draait en beweegt, slijt. Om die slijtage onder controle te houden is smering nodig. Bijna alle productieprocessen hebben bewegende delen. Toch heeft smeertechnisch onderhoud een bijsmaak. Smeerders en schoonmakers komen overal met grote regelmaat. Zij zien, horen, voelen, ruiken veel informatie en kunnen de beste Condition Monitoring-afdeling zijn. Als ze wat begeleiding en respect krijgen, zie je dat Technische Diensten die potentiële storingsmeldingen snel gaan waarderen. Smeren is geen vet verbruiken. Smeren is betrouwbaarheid en beschikbaarheid continueren. Smeren kost geen geld. Smeren levert geld op.

In de trainingen “Smeertechnisch Onderhoud” komt één onderwerp steevast aan de orde: “Smeren = Inspecteren”. Welke medewerkers kennen alle geluiden op alle plaatsen in de fabriek beter dan de smeerders en de schoonmakers? Deze mensen hebben “Low Hanging Fruit”-informatie beschikbaar die rendementen positief beïnvloeden. Pak dat (goed) aan!

Een smeerfilm in een wentellager komt tot stand door de nauwe samenwerking tussen ruwheid van de loopbanen, viscositeit van het smeermiddel bij bedrijfstemperatuur, belasting en toerental. De smeerfilm is meestal 0,001mm dik, genoeg om de ruwheid van de kogel of rol te scheiden van de ruwheid van de loopbaan. Er is dan een volledige smeerfilm (hydrodynamische smering). Verschillende factoren spelen een belangrijke rol. Gaat de bedrijfstemperatuur omhoog, dan zal de viscositeit verminderen en daarmee ook de smeerfilmdikte. Als deze te dun wordt, zullen de toppen van de ruwheid van kogel/rol en loopbaar elkaar raken: Slijtage is het gevolg.

Zakt het toerental, zodat de smeerfilm niet goed meer opgebouwd kan worden, dan gaat dit ten koste van de smeerfilmdikte. Eén theelepel water op 4 liter olie, halveert de viscositeit. Dus als in een vochtige omgeving de temperatuur zakt (in het weekend / ’s nachts), dan neemt de kans op condens op. Halvering van viscositeit is bijna vergelijkbaar met een halvering van de smeerfilmdikte. Daarnaast neemt de kans op corrosie sterk toe, waardoor slijtage snel toeneemt.

Te weinig, te vaak of te veel grammen nasmeren hebben ook een verkeerd effect. Soms moet je besluiten om smeernippels te verwijderen. Soms is het afdichten van smeernippels al voldoende om slijtage te voorkomen. Soms wordt er zo onprofessioneel met smering omgegaan dat verschillende vetten met elkaar worden gemengd. Dan kunnen de zeepskeletten met elkaar reageren met als gevolg dat het vet niet meer wil of overmatig gaat bloeden. Met een vervuilde smeernippel nasmeren, smeert het vuil direct in het lager. Kortom, smeertechnisch onderhoud vereist kwaliteit. Verkeerd nasmeren heeft direct effect op stilstand en kosten. Smeertechnisch onderhoud eist aandacht en kennis.

Een smeermiddelenopslag zonder gefilterde ventilatie of zonder gecoate muren/vloer/plafond is een bron voor vervuiling. Smeermiddelen in niet- afgedichte emmers verzamelen vuil. Olievaten die regelmatig worden bijgevuld, zuigen vochtige en vervuilde licht aan als het niveau zakt. (Ik ben wel smeerolietanks met 15cm water op de bodem tegengekomen en leidingsystemen van enkele kilometers die totaal vervuild waren.) De olie van de leverancier in de stalen of kunststof vaten is wel nieuw, maar is die ook schoon. De vele onderzoeken tonen aan dat er nog veel te doen is op smeertechnisch gebied. Ieder bedrijf dat in zijn proces roterende assen en bewegende machinedelen heeft, zal moeten (her)overwegen of smeertechnisch onderhoud beter kan.

Wij leiden smeerders op in een 5-daagse training. Ze leren niet alleen wat vet en olie is, maar ook welke afdichtingen je wel en niet kunt nasmeren, hoe je de smeerinterval bepaalt, welk vet of olie moet zijn. Als lagers zijn uitgevallen moet er standaard een lagerschade-analyse worden gedaan. Een lagerschadeanalyse geeft gemakkelijk vijftien verschillende schade-oorzaken aan: Smering is daar een belangrijk onderdeel van, net als montage en demontage, uitlijnfouten, onronde huizen, vervuiling en materiaalvermoeiing. Het is zo gemakkelijk, maar we gooien uitgebouwde lagers te snel weg. Laten we leren van de oorzaak en het nieuwe lager beter voorbereiden voor een lange betrouwbare levensduur.

Smeertechnisch onderhoud begint met het besef dat smering bijdraagt aan betrouwbaarheid. Enkele zaken die daarbij aan de orde zijn:

1. Begin met een schone smeermiddelenopslag. Zorg dat oliën en vetten schoon blijven. Filter de aangezogen lucht en houdt emmers vet afgesloten. Houdt de ruimte schoon.
2. Gebruik kleurcoderingen voor de verschillende soorten vet. Begin ermee in de smeermiddelenopslag. Sla alle smeermiddelen op met deze kleurcodering. Merk iedere oliekan en vetspuit met een kleur.
3. Gebruik nooit open oliekannen, maar gebruik de afgesloten kannen.
4. Smeernippels moeten worden afgedicht. Niet met die zachte rubber en dopjes, maar met stevige gekleurde smeernippeldopjes. Verschillende leveranciers hebben goede oplossingen in wel tien kleuren.
5. Zorg dat productie ook buiten de dagdiensturen bij vetspuiten kan met de juiste kleurcoderingen en houdt die vetspuiten vol.
6. Maak een overzicht met alle smeerpunten. Zorg dat je het minimaal op de hoogte bent van het lagertype, bedrijfstemperatuur, toerental en of het systeem nasmeerbare afdichtingen heeft.
7. Maak en verbeter smeerplannen met verschillende routes. Deze worden vaak op kleur uitgevoerd.
8. Zorg voor een bak in de TD voor alle uitgebouwde lagers met een label van welke machine en of het aandrijfzijde of niet-aandrijfzijde was. Periodiek worden ze allemaal opengeslepen en geanalyseerd. Er zijn geweldige overzichten om lagerschades mee te vergelijken. Wij gebruiken in de trainingen, overzichten van verschillende leveranciers.
9. Gebruik de uitslagen van de lagerschade-analyses om uw mensen beter te laten monteren en demonteren, betere smeerplannen te maken en bovenal vooral veel potentiële storingen te melden. Dat helpt functionele storingen te voorkomen.

Dit artikel is nr. 16 van de 20 artikelen die worden aangeboden door European Reliability Centre (ERC) B.V. ERC is gespecialiseerd in trainingen en software voor maintenance en reliability engineers. ERC richt zich vooral op productiebedrijven die het storingsgedrag van hun productieproces willen verbeteren, met als doel kosten te verlagen en beschikbaarheid, betrouwbaarheid en effectiviteit te vergroten.

Op www.ercbv.eu zijn alle artikelen te vinden en is informatie over alle trainingen beschikbaar.

Trainingen worden vanaf 6 deelnemers ook op locatie gegeven. Informeer naar de mogelijkheden.

European Reliability Centre (ERC) B.V.
Vlietskade 1011
4241 WD ARKEL

www.ercbv.eu / info@ercbv.eu / +31 (0)184600988