Dit is artikel 7 van een serie van 20 artikelen, uitgegeven door Rik Plattel van het European Reliability Centre (ERC) B.V. Het volledige overzicht van artikelen is te vinden op www.ercbv.eu

Detectief onderhoud is het aantonen dat verborgen storingen die zijn opgetreden. Storingen die op zichzelf waarneembaar worden voor de gebruiker, worden heel anders geëvalueerd dan verborgen storingen. Een verborgen storingsvorm is een storingsvorm die op zichzelf tijdens normale bedrijfscondities niet waarneembaar wordt. Er is geen trigger die de gebruiker informeert over deze storingsvorm. De storingsvorm zorgt voor een faaltoestand die geen invloed heeft op normaal bedrijf. Alles draait gewoon door en toch is er een faaltoestand. Dit is een ernstige situatie, want in veel gevallen gaat dit over beveiligingssystemen. Die beveiligingssystemen treden alleen in werking bij een abnormale situatie en moeten tijdens normaal bedrijf geen invloed hebben.

Ieder niet-failsafe beveiligingssysteem kan tijdens normaal bedrijf in een faaltoestand staan, zonder dat het effect heeft op normaal bedrijf. Maar als er een storingsvorm komt die het beveiligingssysteem nodig heeft (terwijl die in een faaltoestand staat), dan ontstaat er een zgn. meervoudige storing. De gevolgen hiervan zijn vaak serieus en onacceptabel.

Onderstaand figuur toont een proces met watertank en met laag- & hoogschakelaars die de pomp starten en stoppen, tevens een HHA (hoog-hoog alarm) en een LLA (laag-laag alarm). Deze zijn niet failsafe zoals bij meer dan 99% van onze industriële beveiligingen.

(Nb. Failsafe = dat er geen verborgen storingen mogelijk zijn. Iedere reëel mogelijke storingsvorm aan het beveiligingssysteem, informeert de gebruiker. Failsafe wordt te vaak onderschat, omdat vaak alleen het elektrische circuit zo is uitgevoerd en mechanische verborgen storingen nog steeds kunnen optreden. Een groot aantal zogenaamde failsafe systemen zijn daardoor niet failsafe.)

Het waterniveau staat tijdens normaal bedrijf tussen de L en H niveaus. De gebruiker wordt niet geïnformeerd over een defecte HHA schakelaar met storingsvorm: “scharnierpunt van de vlotterpen is vastgeroest”. De beveiliging is gestopt en het systeem draait gewoon door. Niemand wordt geïnformeerd dat het scharnier is vastgeroest. Tot schakelaar H faalt in gesloten positie en de pomp blijft doorlopen.. Nu is beveiliging HHA nodig. Deze doet het echter niet meer, want het scharnier is vastgeroest. De pomp blijft doorlopen en de tank overstroomt. Dit kan serieuze gevolgen hebben. Wist u dat tot gemiddeld 40% van alle storingsvormen in de industrie verborgen blijft?

Verborgen storingen onderhouden is een belangrijk onderwerp als men veiligheid hoog in het vaandel heeft. Bij deze verborgen storing gaat het over roestvorming van het scharnierpunt. Deze storingsvorm heeft een lange PF, waardoor toestandsafhankelijk onderhoud een optie zou kunnen zijn. Als de roestvorming er 6 maanden er over zou doen voor het scharnierpunt vast komt te zitten, zouden we 3 maandelijks op roestvorming kunnen inspecteren en het punt inspuiten met WD40 o.i.d. als we zien dat het bewegen van de vlotter weerstand gaat opleveren. Daarmee kan deze storingsvorm voorkomen worden.

Het is dus onzin dat verborgen storingen alleen maar getest kunnen worden. Testen (detectief onderhoud) is aantonen dat een verborgen storingsvorm is opgetreden.

Een andere verborgen storingsvorm zou kunnen zijn: stekker van elektrische verbinding HHA maakt geen contact meer. Er is geen bruikbare PF voor deze storingsvorm. De PF van een beetje loszittende stekker tot een stekker die geen contact meer maakt, wisselt in de tijd, waardoor deze PF niet bruikbaar is. Toestandsafhankelijk onderhoud is dus geen optie. Periodieke vervanging en revisie ook niet, want we weten geen levensduur wanneer het risico op deze storingsvorm ontoelaatbaar toeneemt. Omdat dit een watertank is, zal overstromen mogelijk geen VGM gevolgen hebben, waardoor een combinatie van taken ook geen optie is. We kunnen deze storingsvorm niet voorkomen. De eerstvolgende optie is om vast te stellen of de elektrische verbinding het nog doet. Daarvoor zou het waterniveau moeten stijgen tot het moment dat deze de vlotter moet bewegen en dat de schakelaar het alarm doet afgaan. Het is daardoor technisch haalbaar om een testtaak uit te voeren. Nu willen we nog weten of deze taak het risico verlaagt tot een acceptabel niveau.

In de trainingen voor RCM, Dynamische onderhoudsconcepten en DORA software gaan we in op welke informatie gebruikt moet worden en hoe de taakinterval uitgerekend kan worden op basis van vereiste beschikbaarheid en de MTBFM (Mean Time Between identical Failure Modes) van deze storingsvorm. Merk op dat het hier om een MTBFM gaat en niet om een MTBF! (Failures zijn immers verzamelingen Failure Modes (storingsvormen)). Het verschil in taakinterval tussen een vereiste beschikbaarheid van 95% of 99% is grofweg een factor 5. In de trainingen wordt uitvoerig stilgestaan welke formules gebruikt worden voor welke testintervallen, afhankelijk van de uitvoering van de beveiligingssystemen.

Ook hier gaat continu verbeteren op. Stel dat de leverancier een update doet op het scharnierpunt zodat het niet meer kan vastroesten. Dan hoort deze storingsvorm niet meer in de FMEA thuis. En dan moet de onderhoudstaak voor deze storingsvorm komen te vervallen.

Modificaties hebben eigenlijk altijd invloed op storingsgedrag en daarmee dus op het onderhoudsconcept. Het up-to-date houden van het beschreven storingsgedrag in de FMEA helpt enorm bij het up-to-date houden van onderhoudsconcepten en onderhoudsplannen.

Zie www.ercbv.eu voor informatie over hoe onderhoudsconcepten en onderhoudsplannen ontwikkeld worden en hoe Dynamische onderhoudsplannen gegarandeerd kunnen worden, zodat de gevolgen van alle factoren die effect hebben op productierendementen voorkomen of geminimaliseerd worden.

Dit artikel is een van de 20 artikelen die worden aangeboden door European Reliability Centre (ERC) B.V. ERC is gespecialiseerd in trainingen en software voor maintenance en reliability engineers. ERC richt zich vooral op productiebedrijven die het storingsgedrag van hun productieproces willen verbeteren, met als doel kosten te verlagen en beschikbaarheid, betrouwbaarheid en effectiviteit te vergroten.

Op www.ercbv.eu zijn alle artikelen te vinden en is informatie over alle trainingen beschikbaar.

Trainingen worden vanaf 6 deelnemers ook op locatie gegeven. Informeer naar de mogelijkheden.

European Reliability Centre (ERC) B.V.